| Türkçe Özet |
Türk askeri tarihinin önemli şahsiyetlerinden biri olan Halid Paşa, Trablusgarp, Balkan ve Birinci Dünya Savaşlarında yer almıştır. İstiklal Harbinde önce Doğu, sonra Batı Cephelerinde destanlar yazmış, Doğu Karadeniz, Doğu Anadolu ve Kafkaslar da yapılan bütün planları, oyunları bozan, İngilizler tarafından aranırken, Karadeniz Bölgesinde gönüllü milisler toplayıp eğiten, Kuva-yı Milliye'yi teşkil eden, eşsiz teşkilatçılığı ile tarihte yerini almıştır.Aralık 1918 ve Ocak 1919'da kongreler tertipleyip, Artvin, Kars, Ardahan, Iğdır, Batum, Nahçıvan ve Ahıska'da Cumhuriyeti ilan ettirerek, vatanperverliği ve cesaretiyle gönüllerde taht kurmuştur.Askeri başarılarının yanı sıra, Milli Mücadele'nin başlangıcından itibaren Mustafa Kemal Paşa'nın yanında yer almış, Mondros Mütarekesi'ni tanımayarak Mütarekeye karşı I. ve II. Ardahan Kongrelerini toplamış ve bu konuda liderlik yapmıştır. Ardahan Kongresi ile başlayan İstiklal Mücadelesini bölge halkının yardımı ve desteğiyle sürdürmüş, Milli Mücadele'de oldukça önemli görevler üstlenmiştir.Mondros Mütarekesi'nden sonra, tahliye edilen Elviye-i Selase'yi kurtarma çabalarına girmiş, Ardahan ve Kars'ın alınmasında büyük rol oynamıştır. Hatta Kars'ı kurtarmasından dolayı `Karsıalan` soyadını almıştır.Batı Cephesi kurulunca Halid Paşa bizzat Mustafa Kemal Paşa'nın isteği üzerine Batı Cephesine görevlendirilmiş ve Kocaeli Grup Komutanlığının başına geçmiştir. Cepheye gelir gelmez teşkilatçı özelliğini kullanan Halid Paşa dağınık müfrezeleri düzenli birlikler haline getirmiştir. II. İnönü, Eskişehir Kütahya, Sakarya ve Başkomutanlık Meydan Muharebelerinde birlikleriyle Yunan ordusuna büyük kayıplar verdiren Halid Paşa, göstermiş olduğu üstün başarılardan dolayı iki sefer terfi etmiştir.Katıldığı bütün savaşlarda aldığı 13 düşman kurşunu yarasını, gövdesinde şeref madalyaları gibi taşıyan, `Vatan bizimdir, kaçan haindir, düşmana sırtını döneni vururum. Ben dönersem siz de beni vurun` diye emir verebilen, cesaretinden ve gözü pekliğinden (kararlılığından) dolayı `Deli Halid` lakabı ile adından söz ettirmiştir.Cepheden cepheye koşan, savaş meydanlarının kahramanı, namuslu ve namussuz isimli iki tabancası mevcut olan Halid Paşa, savaştan kaçan askerleri vatan haini ilan etmiş, bu kişileri düşmandan daha alçak olarak niteleyip düşmanı namuslu adını verdiği silahıyla öldürürken, savaş meydanından kaçan askerleri ise namussuz adını verdiği silahıyla vurmaktaydı.Batı Cephesi'nin Yunan birliklerinden temizlenmesinin ardından, birlikleriyle Çanakkale ve çevresinde faaliyet içinde bulunan Halid Paşa, Mudanya Mütarekesi'nin toplanmasında önemli rol oynamıştır. Türk topraklarında düşman işgalinin bitmesinin ardından Mustafa Kemal Paşa'nın isteği üzerine II. Dönem Ardahan Mebusu olarak TBMM'deki yerini almıştır. Askeri hayatındaki cesaret ve açık sözlülüğünü Mecliste devam ettirip, yoksulların ve tüm gazilerin meclisteki sesi olmuştur. Vücuduna isabet eden onüç düşman kurşunuyla ölmeyen Halid Paşa, meclisin ortasında çıkan bir kavga sonucu arkadan vurularak hayata gözlerini yummuştur. |
| İlgilizce Özet |
Halid Pasha one of the prominent characters of Turkish military history, had engaged with the Turco-Italian War, Balkan War, and the First World War. In the War of Independence he had made history first in the Eastern Front and then in the Western Front, and ruined all the plans of the enemies in Eastern Black Sea, Eastern Anatolia, and Caucasians. He gathered volunteer militia and trained them while being wanted by the English. He constituted Nationalist Forces with his unprecedented organising talent and claimed his place in the history.In December 1918 and January 1919, he organised congresses and proclaimed Republic in Artvin, Kars, Ardahan, Iğdır, Batum, Nahcivan and Ahıska, and thus he enshrined hearts of everybody.Besides his military successes, he had been on Atatürk's side since the beginning of the Indepence War and held First and Second Ardahan Congresses by taking the lead after he derecognised Mondros Armistice Agreement. He had pursued the Independence War which began with the Ardahan Congress by the help of the local community and took on important tasks.He had been in the rescue efforts of Elviye-i Selase after the Mondros Armistice Agreement and played a big role subjugating Ardahan and Kars. He was surnamed `Karsıalan` due to liberating Kars from the enemies.When the Eastern Front had been constituted Halid Pasha was charged to Eastern Front by Mustafa Kemal himself and became the head of Kocaeli Group Command. As soon as he came to the front he transformed the irregulars to the regular troops by means of his organising talent. Halid Pasha, who had inflicted heavy losses to Greek Army in The Second Battle of İnönü, Eskişehir-Kütahya, Sakarya, and Field Battle of the Commander-in-Chief, had promoted twice for his outstanding successes.In all the battles he engaged with, the 13 gunshot wounds were his medals of honour. He had the courage to give those orders; `Homeland is ours`, `Escape the battle is a treason` ,`I shoot the one whoever turns the back on enemy` ,`If I turn my back, you kill me !` He had made an indelible impression with his nickname `Mad Halil` thanks to his courage and daringness. Halid Pasha, crossing from one front to another, the hero of battlefields, had two guns, one of which was named `Honest ` and the other was named `Dishonest`.He had declared `Traitor` the soldiers escaping the battle and characterized them more dastard than the enemy and shot them to death with Honest. As to the soldiers escaping from battlefield, he shot to death them with the gun called Dishonest.After mopping up the Eastern Front from Greek Troops, Halid Pasha, who was involved activities with his troops around Çanakkale, had played a significant role to hold Mudania Armistice. After liberating the Turkish territories from the enemies, he got into parliament as the second term Ardahan Deputy at the request of Mustafa Kemal Pasha. He maintained his courage and candor also in the parliament as he did in the military service in the past, and represented the poor and the veterans. Halid Pasha, who hadn't not died with thirteen enemy bullets hit her body, lost his life by being shot from behind as a result of a fight in the middle of the parliament. |
