| Tez Türü | Yüksek Lisans |
| Ülke | Türkiye |
| Kurum/Üniversite | Kafkas Üniversitesi |
| Enstitü | Sosyal Bilimler Enstitüsü |
| Anabilimdalı | Tarih Ana Bilim Dalı |
| Tez Onay Yılı | 2021 |
| Öğrenci Adı ve Soyadı | Mehtap ÇINAR |
| Tez Danışmanı | DOÇ. DR. NURHAN AYDIN |
| Türkçe Özet | Ulaşım; bir ülkenin gelişmişliğini gösteren, insanlık tarihi kadar eski bir geçmişi olan, günümüzde siyasi, politik ve kültürel etkileşimi sağlayan bir araçtır. Bu çalışmada altı ulaşım türünden biri olan ve önemi dünya ülkeleri tarafından özellikle günümüzde daha iyi anlaşılan demiryolu ulaşımının ülkemiz açısından da önemi vurgulanmış, özellikle demiryolu ulaşımı konusunda benimsenen politikalar ele alınarak bir değerlendirme yapılmıştır. Demiryolu ulaşımı ülkemizde ilk defa Osmanlı Dönemi'nde 1856'da sömürgeci ülkeler tarafından kendi çıkarları doğrultusunda yapılmıştır. Sömürge arayışı içinde olan ve sıcak denizlere inmek isteyen Rusya'nın da diğer Avrupalı devletlerden geri kalır yanı yoktur. Ülkesinin en ücra köşelerini merkezine bağlayan demiryolları yaparak ülkesini demir ağlarla örmüştür. Yine sıcak denizlere inme politikasıyla hareket edip Osmanlı topraklarından kendine pay alma çabası içinde olmuştur. Rusya bu amacına ulaşmak için üç politika belirlemiştir. Belirlemiş olduğu üç politika da Osmanlı torakları merkezli olmuştur. Bu politikalardan birincisi; Balkanlarda Ortodoksların hamiliğini üstlenerek Balkanlar üzerinden Akdeniz'e inmek, ikincisi; Doğu Anadolu topraklarını ele geçirerek İskenderun Limanı'nda Akdeniz'e inmek, üçüncüsü ise Kafkas ticaret yollarını ele geçirerek Kafkasya ve İran üzerinde Basra körfezine inmek. İşte bu amaç uğruna 19. yüzyıl genelinde Osmanlı Devleti'yle savaşlar yaşamış ve 19. yüzyılın son çeyreğinde yaşanan 93 Harbi ile Osmanlı Devleti'nin Kafkaslara açılan kapısı olan Kars Vilayeti'ni Berlin Antlaşması ile savaş tazminatı olarak almış ve amacına bir adım daha yaklaşmıştır. Kars'ı hâkimiyetine aldıktan sonra Kars Vilayeti'ni de Kafkas demiryolu ağına bağlayarak dolaylı olarak Rusya'nın merkezine bağlamış oluyordu. Artık Çarlık Rusya'nın Doğu Anadolu sınırına uzanan bir demiryolu ağı vardır. Üstelik Çarlık Rusya bununla yetinmemiş, Doğu Anadolu bölgesine Avrupalı sermayedarların yapacakları demiryolu bağlantısını kendine tehlike olarak gördüğünden, bölgede yapılacak olan demiryolunun hem güzergâhını değiştirerek kendi sınırlarından uzaklaştırmış hem de bölgeye demiryolu yapma ayrıcalığını kendi almıştır. Ancak kendisi de oyalama taktiği ile bölgeye herhangi bir demiryolu yapmamıştır. 1914 yılında yaşanan I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı Devleti ile Balkanlarda, Karadeniz'de ve Kafkaslarda savaşan Çarlık Rusya demiryolunu Türk sınırına kadar uzattığı için Anadolu içlerine kadar rahatlıkla ilerlemiş, hatta savaş sırasında ele geçirdiği Erzurum ve Erzincan'a kadar dar/dekovil hat döşemiştir. Osmanlı Devleti ise bölgede demiryolunun olmayışından ötürü lojistik destek yetersizliğinden ötürü başarısız olmuştur. Ancak Çarlık Rusya'da 1917 Ekim'inde yaşanan devrim ile Rusya, 3 Mart 1918 Brest Litowsk Antlaşması'yla 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı öncesi sınırlara çekilerek Kars Vilayetini ve Demiryollarını Osmanlı Devleti'ne iade etmiştir. Bu özelliği ile Kars demiryolu hattı Osmanlı Devleti sınırları içinde Osmanlı idaresi dışında yapılan tek demiryolu hattı olma özelliğine sahiptir. |
| İlgilizce Özet | Transportation is a means with a background as ancient as human history, which shows development of a country and provides political, social and cultural interaction in today's world. In the present study, the significance of railway transportation which is one of the six types of transportation and whose importance has recently been recognized by the world countries has been emphasized in terms of our country and the policies adopted which are related especially to railway transportation have been addressed and evaluated. In our country, the first railway transportation was performed in 1856 during Ottoman Period by colonialist states for their self interest. Russia with its desire to gain access to the warm waters did not lag behind other European countries. It pervaded the whole country with railway lines by constructing railways which connect the places at the back of beyond to the center. And, it again acted with its desire to gain access to the warm waters and made an effort to get a share from Ottoman lands. For this purpose, it mapped out three routes and all those three routes passed through Ottoman lands. The first of those routes involved gaining access to the Mediterranean over the Balkans by patronizing the Orthodox in the Balkans; the second one involved gaining access to the Mediterranean at Iskenderun port by conquering the lands in Eastern Anatolia and the last route involved gaining access to Persian Gulf over Caucasia and Persia by conquering the Caucasian trade routes. Therefore, it experienced wars with the Ottoman State throughout the 19th century and took the city of Kars which was the boarder gate of Ottoman State to the Caucasia with Berlin Treaty as a result of 93 War occurring in the last quarter of the 19th century as the war compensation and was therefore one step further to its aim. After conquering Kars, it connected the city indirectly to the center of Russia by connecting it to Caucasia Railway network. From then on, Czarist Russia had a railway network expanding to the borders of Eastern Anatolia. What is more, Russia was not satisfied with this result, it both put away the railway that was going to be constructed in the region and obtained the concession of building railways itself in the region by changing the route of the railway as it regarded the railway network to be constructed by European financiers in the Eastern Anatolia as a threat for itself. However, it did not build a railway in the region through delaying tactics as well. During the First World War in 1914, Czarist Russia fighting with Ottoman State in the Balkans, in Black Sea and the Caucasianwent down into Anatolia as it expanded Czarist Russia Railway till Turkish border and even set up a narrow-gauge railway line stretching away to Erzurum and Erzincan which it conquered during the war. On the other hand, the Ottoman State failed due to the lack of logistic support because of the fact that it did not have a railway line in the region. However, as a result of the revolution occurring in Czarist Russia in September, 1917, Russia withdrew with BrestLitowsk Treaty in March, 3, 1918 and gave the city of Kars and the railways back to Ottoman State by turning back to the borders preceding 1877-1878 Ottoman-Russian War. Thanks to this property, Kars railway line has the feature of being the only railway line which was constructed within the borders of Ottoman State without the governance of Ottoman State. |
