| Yazarlar |
Abdullah İnci
Erciyes Üniversitesi, Türkiye |
|
Süleyman Yazar
Erciyes Üniversitesi, Türkiye |
|
Aydın Şüzü Tunçbilek
Erciyes Üniversitesi, Türkiye |
|
Ramazan Canhilal
Erciyes Üniversitesi, Türkiye |
|
Mehmet Doğanay
Erciyes Üniversitesi, Türkiye |
|
Levent Aydın
Uludağ Üniversitesi, Türkiye |
Zati VATANSEVER
Kafkas Üniversitesi, Türkiye |
|
Munir Aktaş
Türkiye |
|
Aykut Özdarendeli
Erciyes Üniversitesi, Türkiye |
|
Yusuf Özbel
Ege Üniversitesi, Türkiye |
|
Alparslan Yıldırım
Erciyes Üniversitesi, Türkiye |
|
Önder Düzlü
Erciyes Üniversitesi, Türkiye |
| Özet |
| Türkiyede insanlarda babesiosis, dirofilariasis, şark çıbanı, sıtma, lenfatik filariasis, onchocerciasis, şarbon, bartonellosis, bitle bulaşan dönemli ateş (louse-borne relapsing fever), lyme, veba, siper ateşi, tularemia, epidemik tifüs, tick-borne tifus, Kırım-Kongo kanamalı ateşi, phlebovirus enfeksiyonu, tick-borne encephalitis ve batı nil virusu; evcil hayvanlarda trypanasomiasis, kanatlı haemosporidiasisi, babesiosis, köpek hepatozoonosisi, köpek leishmaniosisi, dipetalonemiasis, dirofilariosis, yaz yarası, onchocerciasis, yaz kanaması, seteriasis, theileriosis, thelaziasis, anaplasmosis, ehrlichiosis, kedi enfeksiyöz anemisi, akabane, mavidil, üçgün hastalığı, loupingill, enfeksiyöz at anemisi, arıların colony collapse hastalığı (CCD) ve sivrisineklerde Wolbachia endobakteri enfeksiyonu şimdiye kadar rapor edilen artropod kaynaklı hastalıklardır. Diğer taraftan, Türkiyede yaprak bitleri (Aphididae), yaprak zararlıları (Cicadellidae), beyazsinekler (Aleyrodidae), kın kanatlılar (Coleoptera), kirpik kanatlılar (Thysanoptera), gal akarları (Eriophyidae) ve nematodlar da bitki hastalıklarının önemli vektörleridirler. Tristeza, şarka, domates halkalı leke virüsleri gibi dünyadaki en zararlı bitki patojenlerinin de uygun vektörleri olmadan epidemi yapamadıkları bilinmektedir. Tarım alanlarının terk edilmesi, doğal alanların tarıma açılması, doğaya tavşan salınması, su taşkınlarının önlenmesi, yayla yasağı, av yasağı, tarlaların işlenmemesi, kırsal hayattan şehirlere göç, yırtıcı hayvanların öldürülmesi, çiftlik hayvanlarının sayısındaki dramatik düşüşe karşın yaban hayatının güçlenmesi ve küresel ısınma gibi son yıllarda ekolojik dengelerin değişmesine yol açan faktörler kene sayısında artışa yol açan olası nedenlerdir. Fizibilite yapılmadan gölet ve baraj inşası, nehir yataklarının değiştirilmesi, bataklık ve sazlıkların kurutulması, plansız ve gelişigüzel yoğun yapılaşma, piknik kültüründeki değişiklik, tarımda vahşi sulama, yerel yöneticilerin bilimsel yaklaşımdan yoksun, bilinçsiz vektör mücadelesi de sinek populasyonlarında artışa sebep olmuştur. Bu durum da vektör populasyonunda, vektörlerle bulaştırılan hastalıklarda artışa ve dolayısıyla ekonomik gelişmelerde azalmalara veya yavaşlamalara yol açmaktadır. Sonuç olarak, Türkiyede insan, hayvan ve bitki sağlığını tehdit ederek ekonomik kayıplara yol açan vektörlere ve bu vektörlerin bulaştırdıkları hastalıklara karşı mücadele programları geliştirmek ve başlatmak, bu konuda daha ileri araştırmalar yapmak oldukça önemlidir. |
| Anahtar Kelimeler |
| Animal | human | plant | Turkey | vectors | vector-borne diseases |
| Makale Türü | Özgün Makale |
| Makale Alt Türü | SSCI, AHCI, SCI, SCI-Exp dergilerinde yayımlanan tam makale |
| Dergi Adı | ANKARA UNIVERSITESI VETERINER FAKULTESI DERGISI |
| Dergi ISSN | 1300-0861 |
| Dergi Tarandığı Indeksler | SCI-Exp, SCOPUS, Curation, Essential Science Indicators, Pdf2xml, Pdf2xml, Reference Master, Sophia, Web Of Science Expanded |
| Dergi Grubu | Q4 |
| Makale Dili | İngilizce |
| Basım Tarihi | 01-2013 |
| Cilt No | 60 |
| Sayı | 4 |
| Sayfalar | 281 / 296 |
| Doi Numarası | 10.1501/Vetfak_0000002593 |
| Atıf Sayıları | |
| WoS | 22 |
| SCOPUS | 25 |
| TRDizin | 2 |
| Google Scholar | 52 |
