| Yazarlar |
Prof. Dr. Adem BALKAYA
Kafkas Üniversitesi, Türkiye |
| Özet |
| Anlatılar bağlamları ve amaçlarıyla birer iç dinamik yapı şeklinde oluşturulur ve bu durumlarıy- la kendisini oluşturan topluma yönelik otonom fırsatı verirler. Düzenleyicilik ve sürdürücülük kaygısı ile oluşturulan halk anlatılarında her türlü kabul ve öteleme, sarmal olaylar dizgesinin asli unsuru- dur. Dinleyiciye fark ettirmeden ülkü değerler ve karşı değerler mücadelesi sunulur. Bu mücadelenin temsiliyeti de kimi kahramanların üzerinden bilinçli olarak dinleyiciye verilir ve dinleyiciden bu mü- cadelede alması gereken/almak zorunda olduğu kabullü tavır beklenir. Böylece her türlü kültürel kod, sosyal norm, gelenek vs. anlatılarla toplum tarafından yeni nesillere aktarılır. Bu nedenle anlatılar kurgulanırken maksimum dikkat gerekir. Seçilen her türlü detay bu sosyal misyonu yerine getirmede etkin rol alabilmelidir. Kahramanın kişiliği veya kişiliğini oluşturan bağlamlar, eşya ve aletler, zaman parçaları, tarihsel veya kronolojik süreç, mekân ve mücadeleler yerinde olmalıdır. Bu unsurlardan en özenle kullanılanlarından biri mekân/yerlerdir. Çünkü olay veya olayı gerçekleştiren kişi yerden uzak düşünülemez hatta o yerin çağrışımsal değerlerinden azami ölçüde yararlanılır. Bu nedenle anlatı- larda kullanılan yerleri aslında somut/maddi bir yer olarak okumak yerine bütün arkaik çağrışımları ile madde ötesinde soyut gerçeklikte var olan yerler olarak kabul etmek gerekir. Mit, hikâye, destan, masal hatta din referanslı kıssalarda sıklıkla karşılaşılan yerlerden biri olan kuyular da işte bu türden çağrışımları olan soyut ancak anlatının rasyonalitesine zarar vermeyecek kadar da reel mekânlardır. Kuyular bir cezalandırma unsuru olduğu kadar birer erginlenme ve yeniden kurulma mekânları olarak da kullanılır. Hatta anlatı ve anlatıcıya, olay örgüsüne kişi kazandırma, iktidar değiştirme, zaman bütünlüğüne müdahale etme gibi değişik fırsatlar da sunarlar. Bu çalışmada halk anlatılarında ısrarla kullanılan kuyuların işlevsellikleri üzerine bir okuma denemesi yapılacaktır. Metinde anlatı kavramı genel anlamda halk anlatısı kavramını karşılayacak şekilde kullanılmıştır. |
| Anahtar Kelimeler |
| Makale Türü | Özgün Makale |
| Makale Alt Türü | SSCI, AHCI, SCI, SCI-Exp dergilerinde yayımlanan tam makale |
| Dergi Adı | Milli Folklor |
| Dergi ISSN | 1300-3984 |
| Dergi Tarandığı Indeksler | AHCI |
| Makale Dili | Türkçe |
| Basım Tarihi | 08-2014 |
| Cilt No | 13 |
| Sayı | 102 |
| Sayfalar | 55 / 64 |
