| Yazarlar |
Prof. Dr. Çulpan ÇETİN
Kafkas Üniversitesi, Türkiye |
| Özet |
| Beşik, bütün canlıların saklandığı ve onlara hayatta kalma imkânısağladığı Nuh Peygamber’in gemisini hatırlatan doğa rahmininsimgesidir. İnsan, doğduğu günden ölünceye kadar, cenin olduğudönemde bulunduğu ana rahmi özlemini yaşar ve ona benzer nesneler(beşik, yatak ve tabut) yaratmaya çalışır. Dünyanın herhangi bir yerindeve bütün halklarda rastladığımız beşiğin yaratıcıları Türklerdir. GöçebeTürk halklarının hayat şartlarına uygun şekilde tasarlanmış olması iseonu özel yapmıştır. Fakat Tatar Türkleri bütün Türk boylarına nazaranoturak hayata daha erken dönemlerde geçtiklerinden ve soğuk iklimdeyaşadıklarından dolayı bu toplumda beşik, şekil olarak biraz daha farklı–asılı- olup tavana sabitleştirilmektedir. Tatar Türklerinin aile içigelenekleri içinde çocuk doğunca mutlaka yerine getirilen en güzelgeleneklerin biri de Bebeği Beşiğe Yatırma ya da diğer adıyla BeşikToyudur. Bebeğe isim koyduktan sonra beşiğe yatırırlar ve o gün sofrayasadece kadınlar çağırılır. Herkesin kendi durumuna göre bebeğe para yada hediye getirmesi de adettendir. Tataristan’ın bazı ilçelerinde beşiğiloğusanın annesi, birçok il ve ilçede ise genelde kayınvalide veya çocuğunbabası hazırlar. Bunun en güzel örneğini Altın Urda devri yadigârı olanKazan Tatar destanı İdegey’de görebiliriz. Eskiden beşik, TatarTürklerinde genel olarak söğüt ağacından örülür ve ona sevgi yüklüTalbişek adı verilirdi. Ayrıca, Tatar Türklerinde beşik etrafında birçokinanç da oluşmuştur. Beşikteki bebek, bir neslin –daha fazlası birmilletin- devamını ve ailedeki huzuru simgeler. Bebeği beşikte sallarkenannesi bebeğe ninniler söyler. Böylece bebek annesinin sesi aracılığıylaonu kuşatan dünya ile bir bağlantı kurar. Beşikte yatan çocuğa söylenenninniler, Tatar Türklerinde Bişek Cırları olarak adlandırılır. Konuyailişkin birçok literatür taranmış olup konuyu ele alan akademik birmakaleye rastlanılmamıştır. Bu bağlamda Tatar Türklerinin kültüründebeşik konusu araştırma için problem edinmiştir. Bu probleme bağlı olarak bütün halkların kültüründe rastlanan ve evrensel bir değer olanbeşiğin Tatar Türklerinin yaşamında tuttuğu yeri, onun etrafında oluşaninançları ve onun halk edebiyatına da yansımasını araştırmaamaçlanmaktadır. |
| Anahtar Kelimeler |
| Makale Türü | Özgün Makale |
| Makale Alt Türü | Ulusal alan endekslerinde (TR Dizin, ULAKBİM) yayımlanan tam makale |
| Dergi Adı | Turkish Studies International Congress on Social Sciences II (INCSOS 2018 Quds) |
| Dergi ISSN | 1308-2140 |
| Dergi Tarandığı Indeksler | ULAKBİM, EBSCO, Index Islamicus, Index Copernicus, Academic Research Journal, J-Gate, DOAJ, ICAAP, Scientific Commons, MLA, ASOS, TEİ, AMIR (Access to Mideast and Islamic Resources), Journal Directory, DJS (Dayang Journal System), ARASTİRMAX, Akademik Dizin, Google Academic |
| Makale Dili | Türkçe |
| Basım Tarihi | 07-2018 |
| Cilt No | 13 |
| Sayı | 15 |
| Sayfalar | 419 / 429 |
| Doi Numarası | 10.7827/TurkishStudies.13523 |
| Makale Linki | http://www.turkishstudies.net/Makaleler/784826023_27ZaripovaC387etinC387ulpan-kds-419-429.pdf |
