| Yazarlar (1) |
Dr. Öğr. Üyesi Ali KÖK
Kafkas Üniversitesi, Türkiye |
| Özet |
| Doğuda Çin, batıda Hazar Denizi ile Horasan dağları, güneyde Hindikuş ile Kûh-ı Sefîd dağları, kuzeyde ise Kazak bozkırlarını içerisine alan saha literatürde Türkistan olarak adlandırılmaktadır. Çok eskiden beri büyük Türk devletlerinin idareleri altında bulunan bu Türk yurdunun büyük bir kısmına XVI. yüzyılda Özbek hanları hâkim olmuşlardır. Söz konusu yüzyılda Özbek hanları bölgenin hâkimi olmak için bir diğer Türk devleti olan Safevîler ile zorlu bir mücadele ve rekabete girişmişlerdir. İki Türk devleti arasındaki bu rekabete zamanla Osmanlı Devleti de müdâhil olmuş, Özbek hanları ile bir olup Safevîlere karşı aynı safta yer almıştır. Aralarındaki ittifakın gereği olarak da Osmanlı padişahları ile Özbek hanları, Safevîlere karşı ortak hareket etmişlerdir. Bilhassa Safevîler üzerine Osmanlı Devleti’nin düzenlediği seferlerde hayata geçirilen Osmanlı-Özbek ittifakı, XVI. yüzyıl Osmanlı sultanlarından Yavuz Sultan Selim, Kanuni Sultan Süleyman, II. Selim ve III. Murad dönemlerinde yoğun olarak devam etmiştir. Söz konusu ittifak geride sadece siyasî ve tarihî zaferler değil, aynı zamanda kayda değer bir diplomatik yazışma belgesi bırakmıştır. Bu çalışmada iki devlet arasında ittifaka örnek bir belge olup Süleymaniye Kütüphanesi Esad Efendi Kataloğu'nda bulunan ve Sarı Abdullah Efendi'ye ait olan Düstûru’l-İnşâ adlı münşeât mecmuasının 245b-246b varakları arasında bulunan ve Özbek hanlarından Abdullah Han'a ait olduğu ortaya konan nâmenin tanıtımı yapılacaktır. Tanıtımı yapılan nâmeden hareketle Türkistan coğrafyası, bu sahada kurulan Türk devletleri, Özbekler, Özbek hanlıkları, hanlıkların Safevî ve Osmanlılar ile ilişkileri, Osmanlılarla Özbek hanları arasındaki ilişkilerin tarihi, bu ilişkilerin altında yatan nedenler, yazışmaların hangi dillerle yürütüldüğü, bu devlet yazışmalarının muhafaza edildiği arşiv ve dönem kaynakları, çalışmaya esas alınan belgenin bulunduğu münşeât mecmuasının tanıtımı, belgenin göndereni ile muhatabının kim olduğu, belgenin türü, biçim ve içerik özellikleri, belgenin Türk tarihi içerisindeki yeri, incelenen nâme ve Türkistan hanlıkları üzerine yapılan araştırmalar, taraflarının birbirlerine karşı kullandıkları üslup, belgenin imla ve dil özellikleri hakkında bilgiler verilecektir. Ardından da belgenin çeviri yazı alfabesi ile Türkiye Türkçesine aktarımı yapılacaktır. Sonuç kısmında ise elde edilen bulgular ışığında Özbek hanlıklarının yazışma dili ve üslubuna dair özellikler verilecektir. |
| Anahtar Kelimeler |
| Makale Türü | Özgün Makale |
| Makale Alt Türü | Ulusal alan endekslerinde (TR Dizin, ULAKBİM) yayımlanan tam makale |
| Dergi Adı | Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi |
| Dergi ISSN | 2587-1900 |
| Dergi Tarandığı Indeksler | TR DİZİN |
| Makale Dili | Türkçe |
| Basım Tarihi | 01-2025 |
| Cilt No | 10 |
| Sayı | 1 |
| Sayfalar | 15 / 40 |
| Doi Numarası | 10.32321/cutad.1564828 |
| Makale Linki | gisi, 10(1), 15-40. https://doi.org/10.32321/cutad.1564828 |
| Atıf Sayıları |
