img
Tasavvuf Edebiyatındaki Benlik Kavramı Üzerine Bir Araştırma: Erzurumlu İbrahim Hakkı Örneği   
Yazarlar
Dr. Öğr. Üyesi Fatma SAĞLAM DEMİRKAN Dr. Öğr. Üyesi Fatma SAĞLAM DEMİRKAN
Kafkas Üniversitesi, Türkiye
Dr. Öğr. Üyesi Gülcan ABBASOĞULLARI Dr. Öğr. Üyesi Gülcan ABBASOĞULLARI
Kafkas Üniversitesi, Türkiye
Özet
İnsan varoluşu gereği sosyal bir varlık olması yönüyle değer üreten bir varlıktır. Bu varlık ürettiği değerler aracılığıyla kendi için bir benlik inşa eder. Benlik, bir yandan bireyi diğerlerinden farklı kılarken diğer yandan da diğeriyle arasında bir bağ kurmasını sağlar. Benlik tarihsel süreç içerisinde farklı bilimlerin ve disiplinlerin araştırma konusu haline gelmiştir. Tasavvuf edebiyatında da benlik kavramı birçok eserde yer almıştır. Erzumlu İbrahim Hakkı da Dîvân adlı eserinde benlik kavramını kullanan tasavvuf edebiyatçıları arasında yer almaktadır. Bu araştırmada Dîvân adlı eserde yer alan benlik kavramı ele alındı. Benlik kavramının ne anlama geldiğini tespit edebilmek amacıyla ilk öncelikle beyitlerde geçen benlik kavramı tarandı ve benlikle ilişkili diğer kavramlar belirlendi. Benlik kavramıyla ilişkili olduğu belirlenen kavramlar MAXQDA programında ayrı ayrı birer kod olarak tanımlandı. Kodların anlamlarından hareketle manevi benlik, sosyal benlik ve nefsî benlik olmak üç farklı tema oluşturuldu. Kodlar ve temalar arasındaki ilişki analiz edilerek benliğin ne anlama geldiği ve ne tür bir benlik modeli oluştuğu ortaya çıkarılmaya çalışıldı. Araştırmaya göre benlik nefsi, sosyal ve manevi olmak üzere üç farklı boyuttan oluşmakta ve nefsi benlik bireyin idsel yönünü, sosyal benlik bireyin diğerleriyle olan ilişki yönünü, manevi benlik de bireyin kutsal olanla ilişkisini karşılık gelmektedir. Manevi ve sosyal benlik ilişkisel benlikle, nefsi benlik ise ayrıklaşmış benlikle açıklanabilir. Bu çalışma Türk İslam düşüncesine ait bir benlik modelini ortaya koyabilmesi açısından bilimsel bir öneme sahip olduğu söylenebilir.
Anahtar Kelimeler
Makale Türü Özgün Makale
Makale Alt Türü Ulusal alan endekslerinde (TR Dizin, ULAKBİM) yayımlanan tam makale
Dergi Adı Turkish Studies-Comparative Religious Studies
Dergi ISSN 2667-5544
Dergi Tarandığı Indeksler TR DİZİN
Makale Dili Türkçe
Basım Tarihi 01-2023
Sayı 3
Sayfalar 311 / 328
Doi Numarası 10.7827/TurkishStudies.70646
Makale Linki http://dx.doi.org/10.7827/turkishstudies.70646