| Bu çalışma, koyun yetiştiriciliğinin en çok geliştiği bölgelerden biri olan Kars ili ve yöresi'ndeki çayır-mera otları ile yem maddelerinin A ve E vitaminleri ile [3-karoten düzeylerini belirlemek, aynı zamanda bunlarla beslenen koyunlarda aynı vitaminlerin kandaki düzeylerini saptayarak vitamin yetersizlikleri ve/veya fazlalıkları hakkında bilgi edinmek amacıyla yapılmıştır. Kars ili ve yöresi'nin genelini temsil edecek şekilde, 6 ilçede koyunculuğun yaygın olduğu 12 ayrı bölge belirlenmiştir. Yıl içerisindeki mevsimsel farklılıkların yem bitkileri ve koyun kanlarındaki vitamin düzeylerine etkilerini de ortaya koymak üzere, belirlenen bölgelere bahar (Nisan-Mayıs), yaz (Haziran-Ağustos), güz (Ekim-Kasım) ve kış (Aralık-Mart) dönemlerinde örnekler almak üzere dört kez gidilmiştir. Her bölgede, bulunabilen yöresel yem bitkileri örnekleri ve çayır-mera otlan ile 20 koyundan kan alınmıştır. Toplanan yem ve kan örneklerinde A ve E vitaminleri ile (3-karoten düzeyleri tayin edilmiştir. Yem bitkilerindeki vitamin ve (3-karoten düzeyleri flurosent bir spektrofotometre ile ve uygun yöntemlerle; kan plazmasındaki vitamin düzeylerinin tayini ise spektrofotometrik yöntemlerle belirlenmiştir. Elde edilen veriler, yem bitkileri için farklı dönemlerde Kars ili ve yöresi'nin genel ortalaması olarak ilçeler bazında, koyun kanlan için ise yine farklı dönemlerde ilçeler bazında tablolar halinde gösterilmiştir. Kars ili ve yöresinin çayır-mera otlarının A vitamini düzeyi güz, kış, bahar ve yaz dönemlerinde sırasıyla, 34.46+3.21, 20.12+2.93, 440.00+18.86, 295.21+12.28 ^g/g iken, (3-karoten düzeyleri ise; kış, bahar, yaz ve güz dönemlerinde sırasıyla, 3.00+0.62,77.00+9.05, 50.18+6.74, 6.28+0.93 pıg/g olarak bulundu. Güz döneminde Arpaçay ilçesi için saptanan plazma A vitamini düzeyi (87.18 yMg/dl), diğer 3 ilçenin (Susuz, Akyaka ve Sarıkamış) plazma A vitamini ortalamalarından düşük; Merkez ve Selim ilçelerinde saptanan değerlere ise benzer bulundu. Belirlenen tüm bölgelerin kış döneminde plazma A vitamini düzeyleri, güz dönemine göre daha düşük bulunurken, bu dönemde en düşük değerler Merkez, Arpaçay ve Selim'de (sırasıyla, 44.95, 45.63 ve 43.28 //g/dl) saptandı. Bununla birlikte, bahar dönemlerinde Sarıkamış'ta kan plazması A vitamini düzeyleri, diğer ilçelere göre daha yüksek bulundu. En düşük plazma A vitamini değerlerine kış ve güz dönemlerinde sırasıyla Selim ve Arpaçay ilçelerinde rastlanıldı. Ayrıca en yüksek kan plazması (3-karoten düzeyleri ise hem bahar (özellikle Mayıs ayında) hem de yaz (haziran ayında) dönemlerinde Sarıkamış ilçesinde tespit edildi. Bu araştırmada elde edilen sonuçlar; yem bitkilerinin vitamin düzeylerinin aynı ilin ilçeleri arasında değişken olabildiğini, mevsimsel farklılıkların yem bitkilerindeki vitamin düzeylerini etkilediğini; çayır-mera otları ile yem bitkileri arasındaki bölgesel vitamin fazlalığı veya noksanlığının aynı bölgede yetiştirilen koyunlarda bazı klinik belirtiler ortaya çıkardığını göstermiştir. Elde edilen bilgilerin ışığı altında, Kars ili ve yöresi'nde koyun beslenmesinde vitaminlerle ilişkili verim düşüklüklerinin önüne geçmek mümkün olabilir. |
BEYTUT E
